Skip to main content

Вэб хөтчүүд

Интернэт ашиглагч хүн хангалттай их цагийг онлайн өнгөрүүлдэг тул ямар хөтөч хэрэглэж байгаа маань бидэнд чухал биш гэж үү.

Интернэт хөгжлийн эхэн үед Нэйтскэйп, Майкрософт хоёр өөрсдийн хөтчүүдийн ноёрхлыг тогтоох гэж өрсөлдсөнөөс  “Браузерын дайн  гэсэн нэр томьёо үүсэж билээ. Энэ дайнд зөвхөн Виндовз хэрэглэгч нарт нөлөөлж дайсагналын үр дүнд Нэйтскэйп мөхөж Майкрософт ноёрхсон. Ерөөд оны сүүлчээр Вэб хуудаснууд ганц интернет Эксплорэр-д зориулж хийгдэх болсноор Линүкс хэрэглэгчдийн браузер дээр заримдаа ажиллахгүй тэд шоовдорлогдох болжээ.

Нэйтскэйп-ийн ялагдлын шалтгаанаар Линүксчид нээлттэй эхийн үзэл санаа дээр тулгуурлаж Мозилла Файрфокс (Галт Үнэг) -ийг бий болгож, вэб хөгжүүлэгчдийн дэмжлэгтэйгээр интернэт Эксплорэр-тэй бараг ижил зиндаанд авчирч чадсан юм.

Файрфокс-ын амжилт Линүкс хөгжүүлэгчдийн хувьд маш том амжилт байв. Харамсалтай нь саяхнаас Мозилла Файрфокс-ыг Линүксийн хөтчөөр дэмжин ажиллахгүй болох оо хэдэн долоо хоногийн өмнө гаргасан хувилбараа цаашид дэмжин ажиллахгүй гэдгээр мэдэгджээ. Учир нь сайжруулсан хувилбаруудыг хэт ойрхон олон гаргасан ч урьдахаасаа нэг их ялгардаггүй зөвхөн Эксплорэр болон Кроом-ыг гүйцэж авч байна гэсэн шиг хувилбарууд гаргаж байна гэж хэрэглэгчид бухимдаж байгаатай холбоотой юм бол уу.

Үүний зэрэгцээ нээлттэй эхийн Гүүгл Кроом, Эпифэний, Реконк гэх мэт хөтчүүдийг өргөн хэрэглэж эхлээд байгаа тул “Галт үнэг” халих цаг нь бол оо юу? гэж Линүкс формат сэтгүүл асуусан байх юм.

Нээлттэй эх танд хэрэглүүлэхээр таван хөтөч санал болгожээ. Үүнд:
  • Файрфокс(Firefox) Галт үнэг, 
  • Кроом(Chrome) Хром, 
  • Опера(Opera) Опера, 
  • Реконк(Rekonq), 
  • Эпифэний(Epiphany)  байна.
Дээрх таван төрлийн хөтчийн Ф(5.0.1), К(13.0.782.112), О(11.5), Р(0.7.0), Э(3.0.4) хувилбаруудыг хооронд нь
  • өргөтгөж болох нэмэлт-програм,
  • аюулгүй ажиллах нөхцөл,
  • интерфейс,
  • медиа үзүүлэх боломж,
  • хурд,
  • синхрончлох хэрэгслүүд,
  • технологийн олон улсын стандартад тохирч байгаа байдлаар нь харьцуулж, энэ  үзүүлэлтээр уралдуулжээ.     
Хэрэв нээлттэй эхийн хөтөч програмыг турших сонирхол байвал СийМүнкий(SeaMonkey) Далайн сармагчин ,  Мидори(Midori) Ногоон Линкс(Lynx)  Шилүүс зэргийг үзэж болох юм байна.
(Тайлбар: Хөтөч нь вэб серверээс файлуудыг шаардах компьютерын програм. Файлууд нь гипер бичвэрт тэмдэглэгээт хэлээр бичигдсэн байх бөгөөд хөтчид зориулан загварт орсон байна. Файлын бичвэр дэх холбоосуудыг товшиход хөтөч нь тухайн холбоосын зааж байгаа файлыг харах боломжийг хэрэглэгчид олгоно. Цааш  интернэт, вэб сайт, вэб хуудас -г үзэж болно.)

Вэб хөтчийн хөдөлгөөнөөр бид интернэттэй харилцах, юм үзэх тул яагаад зөв ажиллах нэгийг нь сонгох нь чухал биш байх билээ.
 (Үргэлжлэх үү)

Comments

Unknown said…
Сайн байна уу?

Сонирхолтой л вэб хөтчийн сонголтууд байна. Бас вэб хөтчийн нэрнүүдийг орчуулсан байдал таалагдлаа.

Энэ сэдвээс гадуур нэг юм лавлахад, таньтай энэ зун Улаанбаатар хотод уулзахад 90-ээд оны үед хийсэн монгол бичгээр бичдэг програм байгаа гэж байсан. Тэрийг хуваалцах боломж танд байна уу?

- Д.Энхбат
Сайн уу Энхбат аа, Хөтөчийн үр дүнгийн талаар сонирхсон хүн гарвал цааш нь үргэлжлүүлээд бичихээр, сонирхох хүн гарахгүй бол өөрөө мэдэж аваад л болоо гэж бодсон юм. Ямар ч байсан G+, Like 2-оор рягц гарч ирж байгаа тул цааш үргэлжлүүлье гэж бодлоо.

Монгол бичгийн програм яаж хийсэн санаагаа хуваалцаж гэж асууж байгаа юм уу? Одоо яаж хийж болох талаар санаа бол бодож байгаа зүйлээ бичиж болно шүү,
харин хорь гариу жилийн өмнө хийсэн арга бол тэр үеийнхээ боломж, системд таарсан зүйл шүү одоо бол аймаар хоцрогдсон кийбордийн интерапт, ассемблэр, паскаль мэтийн хэл хольж хийж байсан :D юм. Тэр үеээс техник, технологи шинчлэгдээд орвонгоороо өөр болчихсон байгаа шүү дээ.

Чи дунд сургуульд хэрэглэхээр тараасан монгол бичгийн програмуудыг үзсэн үү?
Сүүлийн хувилбар опен офис, левэрофис ийг үзсэн үү? нотпад2 -ийг сонирхож үзэв үү?
Unknown said…
Тань уруу цахим захиа илгээв.
Хариу бичсэн авсан уу, Stream-ээр орж ирсэн байна. Мэйл бичиж болно.

Popular posts from this blog

Хөдөө талын үзэсгэлэн "Монгол бичгээр"

Монгол, Живхтэй жаал хүүгийн бичсэн хэд хэдэн бичлэгийг уншиж байснаа гэнэт урам орж бараг арван долоо найман жилийн өмнө хэрэглэж байсан хайрцаг дүүрэн цаас бичгээ уудалж эхэлтэл миний хувьд эрдэнэс болох сайхан зүйлүүд гарч ирлээ. Ерээд оны эхэнд монгол бичгийн бичвэр бичих СУДАР нэртэй програмыг хийх гэж оролдож байхдаа монгол бичгийн фонтын загвар болгох гээд Т. Дашцэдэн (МУИС) багшаар бичүүлж авсан хуудаснууд байна. Үүнийг би бүүр сканердаж байгаад хүнд үзүүлмээр санагдлаа. Харин кириллээр бичсэн хувилбарыг Гүүгл-ээр хайвал олон сайтаас уншиж болох болжээ. Монгол бичиг сурч буюу хүнд унших өгүүллэгийн нэг нь болох болтугай.  Д.Нацагдорж : Хөдөө талын үзэсгэлэн Хөдөө талын зэрэглээ мяралзан жирвэгнэхийн дунд хэдэн өндөр юм сүүмэлзэн үзэгдэх нь харь газрын аяны хүний нүдэнд яахин даруй танигдана. Хурдлан довтлох уурын тэрэгний өмнөөс намрын салхи хүчтэй үлээхэд хоёр нүдэнд нулимс гялтганан холын барааг харж ядна. Өвгөн жолооч ухасхийх, хийг нэмэхэд дөрвөн хүрд чөлөө

Шувуун саарал

Саяхан интернэтээр сонин(Өдрийн сонин) уншиж байгаад Дамдин багшийн тухай “ Англи хэлний Дамдин ” гэсэн гарчигтай сайхан өгүүлэл уншсан юм. Багшийн орчуулгын ажлын талаар бичсэн байсан нь сонирхол татаад интернэтээр Д.Нацагдоржын “Шувуун саарал” -ыг хайтал шууд л 2006 онд сонин дээр хэвлүүлсэн орчуулга нь mongolnews.mn вэб хуудсны холбоосоор дороо гараад ирлээ. Багшийн орчуулгыг  олзуурхаад монгол хэлээр бичсэнтэй нь хамт дээр нь монгол бичгээ сурч байгаа танд зориулаад монгол бичигтэй нь хамт тэмдэглэл дээрээ  тавилаа. (Монгол бичгээр бичиж явуулсан найз охиндоо баярлалаа. ;-) ) .   Enjoy reading. Д.Нацагдорж Шувуун саарал (1) Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нь холоос үзэхэд сонин. Хэдэн жижигхэн юм түүний дунд сүүмэлзэх нь яахин даруй танигдана. Уудам газар дураар сэлгүүцэх хээр хөдөөгийн цэнгэл, хурдан морины яралзан ирэх эр хүний бахдал, ойртон үзвэл, хэдэн залуус морь тарлаж байна. (2) Сүрэнхүү саарал морины амыг арайхан тогтоож, овооны дэргэд буун, хөлсий нь

Бичгийн тиг

Гэртээ очоод аав ээж, ах дүү, найз нөхөд, хамт ажиллаж байсан багш нартаа гаа уулзаж учрах нь үнэхээр сайхан байлаа. Үүний зэрэгцээ манай миний сургууль гэж дуудах дуртай их сургуулиараа өдөр бүр л орж гарсаар найз нөхөд багш нарынхаа хийж бүтээсэн янз янзын шинэ сайхан зүйлийг сонсож мэдээд баярлаж хөөрөөд цаг хугацаа өнгөрөхийг ч мэдсэнгүй. Сүүлийн хэдэн сар интернетээр найз залуучууд маань монгол бичгийн фонтыг хөгжүүлэх, вэб фонт бүтээх, түүний хэрэглээг нэмэгдүүлэх талаар санаа тавьж хичээнгүйлэн ажил өрнүүлж байгааг таних мэдэх багш нартаа дуулгаж бас тэдний зүгээс хамтран ажиллаа ч гэж хүслээ. Хэдэн жилийн өмнө МУИС-ын Монгол хэл соёлын сургуулийн эх хэлний судалгааны төвд хэрэгжсэн ЮНИСКО-гийн төсөл ажлын нэг хэсэг болох ( зурлага дээр суурилж ) монгол бичгийн фонт бүтээгдсэн ийг мэдэж байсан тул эх сурвалжийг асууж лавлаад, хэрэглэж байгаа аргын нь тодруулав.  Энэ зурган дээр үзүүлэх зүүн гар талын дөрвөн фонтыг зурлага дээр түшиглээд бэлдэж англи үсгийн гар дээр ү

Програмын нэр монголоор

Залуусаа, програмыг нутагшуулахад энэ олон нэрийг яаж бичвэл зүйтэй вэ? Empathy -г Үбүнтүнд эгшин зуур зурвас илгээгч клиентээр өгөгдмөл болгодог. Empathy -гаар та AIM, Gadu-Gadu, Google Talk, GroupWise, ICQ, IRC, Jabber, MSN, Napster, Salut, Sametime, QQ, ба Yahoo хэрэглэгчидтэй ярьж чадахаас гадна ганц цонхонд өөрийн бүх найзуудыг жагсаана. Empathy is the default instant messenger client in Ubuntu. With Empathy you can talk to people who use AIM, Gadu-Gadu, Google Talk, GroupWise, ICQ, IRC, Jabber, MSN, Napster, Salut, Sametime, QQ, and Yahoo, and list all your buddies in a single window. Жишээ нь бид Ubuntu=Үбүнтү, Openoffice.org=Оренофис.орг, Firefox=Галт үнэг, Joomla=Жуумло, Google=Гүүгли, Thunderbird(Цахилах шувуу) гэсэн нэрээр хэрэглээд байгаа. Одоогоор энд тэнд янз янзаар бичээд байгаа байх. Би сая дээрх орчуулгыг launchpad(Өрнүүлэх талбар) дээр хийж байсан аа гэнэт нэг сайн санаат нь (volunteer) зөвхөн програмын нэрийг Монголоор зөв бичихэд зориулсан онлайн товъёог

Шувуун саарал монгол бичгээр

Гүүгл нэмэхээр олон нийтийн сүлжээнд холбогдохдоо олон залуустай танилцаж сонирхлынхоо дагуу зарим нэгээс нь суралцаж, мэдэх чадах зүйлсээ хоорондоо хуваалцаж тэдэнтэй сайхан нөхөрлөж явна. Сүүлийн хэдэн долоо хоног Монгол бичгээ дэмжих хамт олны буланд олон янзын хэлэлцүүлэг өрнөж байх үеэр сонин санаа төрж  +Lkhamsuren Amarjargal   хүүд хэлтэл bootstrap ашиглаад хийх боломжтой гэж хэлэнгүүт сонгодог " Шувуун саарал "  аа ашиглаад энэ хуудсыг хийж үзэхээр болж тэр дороо л өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлээр би бэлтгэл ажилд Амаржаргал туршилт ажилдаа шууд оров. bootstrap-getting-started   нь хэрэглэгчийг вэб хуудастай холбож өгөх интерфейсийг хялбар хөгжүүлэх хэрэгсэл бөгөөд Апачи лицензтэйгээр Твиттерт нээлттэй эхээр хөгжүүлжээ. Өөрийн нүүр хуудсандаа " Хурдан, хялбар вэб хөгжүүлэхдээ: тансаг, уяан хатан, хүчтэй, анхнаасаа л хөдөлгөөнтэй нүүрэн талын фрэймворкыг бүтээх хэрэгсэл" гэж тодорхойлжээ. Энэ хэрэгсэлийг ашиглах бүрэн хэмжээний зааварууд энд бий.

Илжигний "И"

"И" үсгийг би илжиг гэх үгийг бичихэд хэрэглэх "и" үсэг гэж хэлдэг юм. Цагаан толгойн үсэг нүдлүүлэхэд ишиг, идээ, ингэ гээд олон үг жишээ болгож авдаг байх л даа. Харин электрон гэх үгийн “e” үсгийг орлож орсон, кирилл бичгээр бол “э” үсэгтэй “email” үгийг “и-мэйл/и-майл” гэж галиглаад бичээд байх юм аа. Гэтэл “email” гэсэн үгийг “э-шуудан” бүүр болохгүй бол “э-мэйл” гэж хэлмээр санагдах юм. Хэрэв “и” үсгээрээ галиглана гэж муйхарлаад энд тэндгүй хэрэглээд байхад би илжиг шиг зүтгээд “э” үсгээр бичнэ гээд байдаг. Энэ олон “э”-г яах ч юм билээ дээ. ebook = э-ном ebook reader = э-ном уншуур ecard = э-ил захидал, электрон ил захидал ecash = э-мөнгө, электрон мөнгө ecatalog = э-лавлах, э-жагсаалт ecommerce = э-худалдаа ecruiting = э-элсүүлэлт, электрон элсүүлэлт ejournal = э-сэтгүүл, электрон сэтгүүл elancer = э-гэрээт ажилтан electronic business = электрон бизнес electronic cheque = электрон чек electronic commerce = электрон худалдаа electronic journal = э

Домог

Монгол бичгийн үүсэл гаралтай холбоо бүхий хоёр зүйлийн домгийг найз багш Мөнх-Учирал маань монгол бичгээр бичиж өгсөн юм(ОпенМН зориулж). Энэ бичвэрийн фонт нь их сайхан, зурлага дээр суурилсан глипс (glyphs) байх, МУИС-ийн Монгол хэл соёлын сургуулийн эх бичиг судлалын тэнхимд (Жамянсүрэн) глипс (glyphs)-ыг зурж бүтээсэн байх гэж бодож байна. Үүнийг Монгол бичгээ сурч, дэлгэрүүлж байгаа залуустаа уншуулахаар орууллаа. Домгийн тухай Гүүгл ахаасаа лавлахад бас ч их зүйл интернэтэд байна аа. Нэг нь “Хэдэргэний домог” хэмээдэг, XVIII зууны үед Равжамба Данзандагвын зохиосон “Зүрхэн толтын тайлбар огторгуйн маани” хэмээх хэл зүйн бичигт гардаг “... Зая Бандид (Саж Бандид Гунгаажалцан) Монгол улсад аль үсгээр туслах болох хэмээн шөнө тугдам барьж эрт манагар бэлэглэхүйд нэгэн эхнэр хүн мөрөн дээрээ хэдрэгэ модыг тавьж ирээд мөргөвөөс, тэрхүү бэлгээр Монгол улсын үсгийг хэдрэгэний дүрсээр эр, эм, эрс гурваар, чанга хийгээд хөндий ба саармаг гурваар зохиосон болой” гэсэн домог юм. Энд өг