Skip to main content

Хамтдаа уншъя


Нээлттэй эх номын орчуулгын эхний хэсгүүдийг нэгтгэж уншигч нарт татаж авах, хэвлэх боломж олгох зорилгоор бэлтгэж бэлэн болголоо. Ингээд хаанаа ачаалах вэ гэж бодохоосоо өмнө, нээлттэй эхээр ажиллах танил хэдэн залуус даа шууд Э-мэйлд хавсаргаад явуулчихлаа.

Дараа нь мэйлээ шалгаж байснаа ГҮҮГЭЛ ахын баримт бичиг хуваалцах горимыг санаад PDF файлаа ачаалж орхисон чинь нэг их урт холбоос (линк) гаргаад өглөө, гэхдээ хэн ч эндээс татаж аваад, эсвэл хэвлээд унших боломжтой байна.

Та сонирхож уншмаар бол орчуулгыг бүрэн эхээр Нээлттэй эх номыг эндээс авч уншаарай.


Гарчиг

1.Удиртгал
  • 1.1 Нээлттэй эх гэж юу вэ?
  • 1.2 Чөлөөт (Free) програм хангамж гэж юу вэ?
  • 1.3 Чөлөөт програм хангамжийг нээлттэй эхийн програм хангамжтай харьцуулахад
  • 1.4 Нийтийн домэйн програм хангамж (Public Domain Software)
  • 1.5 FOSS нь төлбөргүй гэсэн ойлголт биш
2.Түүх
  • 2.1 Берклейн Програм хангамжийн Түгээлт (BSD)
  • 2.2 Чөлөөт програм хангамжийн сан ба GNU төсөл
  • 2.3 Дэлгэрүүлж цааш унших
3.Философи ба үндсэн зарчим.
  • 3.1 Програм хангамжийн эрх чөлөө.
  • 3.2 Нээлттэй эх хөгжүүлэх загвар.
4.Лиценз ба патент
  • 4.1 Лиценз гэж юу вэ?
  • 4.2 FOSS-ийн чухал лицензүүд.
  • 4.2.1 Апачи
  • 4.2.2 BSD (Берклейн Програм хангамжийн Түгээлт)
  • 4.2.3 GPL (Нийтийн дундын лиценз)
  • 4.2.4 LGPL (Програмын сангийн GPL лиценз)
  • 4.2.5 GPL д нэмж холбох онцгой тохиолдол (GPL + linking exception)
  • 4.3Зохиогчийн эрх (copyright) ба копилефтын (copyleft) тухай товч санамж
  • 4.4Патентууд
... гээд бүх бүлэг нь байгаа. Харин уншиж дуусаад бага гэлгүй орчуулгын талаар, үг хэллэгт санаа оноогоо хэлж өгвөл дараа дараагийн хувилбарыг сайжруулахад хэрэг болно шүү залуусаа.


(. PDF /Зөөврийн Баримт бичгийн Формат (Portable Document Format) Баримт бичиг цаасан дээр харагдах байдлаараа хадгалагдах формат. Энэ форматыг ‘Adobe Acrobat Reader’ хэмээх төлбөргүй хэрэглэх програмаар унших бөгөөд форматыг ‘Adobe’ корпораци боловсруулсан юм. Баримт бичгийн олон янзын форматыг энэ формат руу хөрвүүлж болох тул баримт бичиг боловсруулах олон төрлийн програм хангамж ашигладаг компани ийм баримтууд үүсгэдэг програм байхгүй ч гэсэн хялбархан унших боломжийг ажилтнууддаа олгоно. Энэ форматыг ашигладаг баримтуудыг хөтчөөр унших боломжтой болжээ. )

Comments

TTY1 said…
нэгтгэж тавьсанд баярлалаа би татаж аваад уншинаа
(Орчуулж дууслаа гээд баярлаад хартал онлайн хөгждөг Вики ном ахиад шинэ бүлэг,
хэсгээр баяжжээ. :D Цаашид бүлгүүдийг үргэлжлүүлж орчуулаад бүрэн эхээр нь
Вики номоор гаргана. (Орч.) )

Хэхэ.
Ochko said…
Хөдөлмөр заржээ. Баярлалаа. Нэг санал байна. Уг нь бол Wikipedia дээрхи хуудсуудыг орчуулаад Wikipedia дээрээ байлгах нь хамгийн оновтой. Тухайлбал энэ орчуулгын байх зүй ёсны газар нь http://mn.wikibooks.org/wiki/Open_Source юм л даа(эхний en --> mn болсныг анзаарч байгаа байх). Wikipedia бол байнга шинэчлэгдэж засварлагдаж байдаг учраас pdf ч юмуу цаасан номоор Wikipedia дээрх агуулгыг гаргах нь тохиромжгүй юмуу гэж боддог.

Нэг асуулт байна. Уг эх нь Creative Commons лицензтэй юм байна. Яагаад GNU лицензтэйгээр орчуулах болсон бэ?
Би эхлээд Wikibook-ээр нь шууд тэнд нь орчуулаад явах санаатай http://mn.wikibooks.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81
(Нүүр хуудас)үүнийг хийж эхлээд янзалсан чинь би их цаг зарах хэрэгтэй болоод, түр үлдээсэн. Тэгээд тэндээс нь холбох санаатай байсан юм. Үргэлж онлайн суугаад байж амжихгүй, хаач юугаар ч явж байхад дэвтэр ээ сугандаа хавчуулаад явж байх эсвэл оройд 10 минут зав гарвал дэвтэр дээрээ бичээд хэвтэж байхад ч амар санагдаад, боломжтой үедээ оренофис аа ашиглаад бичихээр алдаагаа шалгаад одоохондоо өөртөө амарчилсан энэ хувилбараар гаргаад байна.

Чиний хэлдэг маш зөвөө Wikibook -ээр нь тэр хаяг дээр нь тавина, цааш нь хүмүүс монгол хэлээр нь ч сайжруулж болно шүү дээ. WikiBooks нь бүгд Creative Commons licenses
юм байна.

“For software, Creative Commons has three available licenses: the BSD License, the CC GNU LGPL license, and the CC GNU GPL.” Википедиа http://en.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons дээр байна. Миний бодлоор СС багтах юм шиг байна.

Харин нь
http://en.wikibooks.org/wiki/Wikibooks:Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported_License дээр бол хэрэв викивоок-гээр нь тэнд тавих үед үүнийг хэрэглэ, бусад үед үүнтэй төстэй лицензийг хэрэглээ гэсэн байх шиг байна. Гэлээ ч би тэрийг нь засчих яа, энэ олон лицензийг сайн олгогдохоор монгол хэл дээр нэг зүйл гаргавал их хэрэгтэй байх бол уу гэж энэ ярилцлагаас санаа орж ирж байна.

Үнэнийг хэлэхэд би энэ лицензийн тухай ойлголт их муу юм билээ, орчуулгыг хийх дээл ойлгож байгаа юм шүү дээ. Санал сэтгэгдэл үлдээсэнд болон санаа өгсөнд баярлалаа.
Яагаад заавал CC байх ёстой гэж? Википедиа өөрөө СС боловч цааш тараах орчуулах зэрэгт ямар лиценз барих ёстойг тодорхой заасан байдаг уу? Тийм бол түүнийг нь барих ёстой. Үгүй бол GPL байхад болохгүй газаргүй. Харин ч зүгээр. Энэ 2 лицензийн гол ялгаа нь GPL лиценз бүхий бүтээгдэхүүн болон түүн дээр суурилсан эцсийн бүтээгдэхүүн нь үргэлж GPL байх ёстой байдаг бол CC дээр хэрэглээний төвшинг нь зааж өгөх боломжтой байдаг. Жишээлбэл зарим CC лицензтэй бүтээгдэхүүн/баримт чөлөөтэй хуулбарлагдаж засварлагдах боломжтой байдаг бол зарим нь хуулбарлан өөр хаягт байрлуулах боломжгүй гэх зэргээр зохиогч заах боломжтой байдаг.
Бадаа баярлалаа, тийм юм байна. Хэрэглээ дээр нь өөрсдөө лицензаа тодохройлоод гаргаж ирж болох юм байна. Үүнийг дэлгэрүүлж сайн судлаж, уншаад нэг сэдэв бичээд тавьяа гэж бодлоо.
Unknown said…
Та үнэхээр их хөдөлмөр заржээ. Би таниар тун их бахархаж байна. Хэрэв таныг зөвшөөрвөл би таны энэ блогийн тухай болон хийж буй ажлын тань талаар өөрийнхөө вэб хуудсаар дамжуулан нэг жижигхэн мэдээлэл нийтэд хүргэвэл болох уу?
Хэтрүүлээд магтчихаж, энэ блогийг ердөө л дүү нартаа туслах гэж үүсэгсэн юм, сүүлдээ олон сайхан залуустай танилцаад мэргэжлийн талын үг хэллэгийг монголоор хэрэглэх, хэлэхд туслах үүднээс юм бичсэн. Ер нь хэн ч тэр ямар ч ажлыг хийсэн их цаг, хөдөлмөр шаарддаг шүү дээ. Жишээ нь нээлттэй эхээр санаа тавиад ажиллаж байгаа манай залуус (опенофис, линүкс, галт үнэг, википедиад ... г.м нутагшуулах ажлаар) маш их цаг, хөдөлмөрөө бусад даа юм ойлгуулж мэдүүлэхийн тулд зарж байгаа. Миний бодлоор хэн хийсний тухай ярих, мэдэх нь гол биш энэ номын агуулгын доторх утга санааг бусдад ойлгуулах, лиценз дүрмээр нь бид ажиллавал юу г хийж чадах вэ, Монголдоо хууль бус хуулбар програм хангамжуудыг хэрэглэхгүй байхын тулд яаж шийдэж болох вэ? гэх үүднээс юм бичвэл зүгээр биш үү, арай үр дүнтэй өгөөжтэй сонин зүйл болон байх.
Харин уншаад орчуулгын утгын талаар алдаа байвал коммент хийвэл би их баярлан шүү, засвар хийж дуусаад Вики ном дээр эх лицензээр нь тавина, цаашдаа хүмүүс тэндээс нь уншвал зөв гэж бодож байгаа.
Unknown said…
Баярлалаа. Би дараахь байлдаар товчхоон 2 өгүүлбэр таны тухай тавилаа. Таньд хэрэв таалагдахгүй эсвэл засварламаар байвал эргээд мэдэгдээрэй. Би засварлаад бичнэ.
http://tuulant.com/forum/posts/id_85/title_open-source/
Dagvadorj said…
Таны ажил үнэхээр хэрэгтэй зүйл болжээ. Та wikibooks дээр тавих санаатай байсан байнаа. Гэхдээ mn.wikibooks.org төслийг устгах гэж байгаан байнаа.
Монгол хэл дээрх wikibook төслийг устгах гэж байна

Та энэ уриалгыг цааш нь тараана уу!