Skip to main content

Хураангуй-1

Хураангуй үгсийн монгол хэл дээр товчлох боломж ийм байж болох уу?

Англи

Задаргаа

Орчуулга

Монгол

Галиг

APIApplication Programming Interface Хэрэглээний Програмчлалын Интерфэйс / Хэрэглээний програмын програмчлалын интерфэйс
ХПИ АйПИ
ASCIIAmerican Standard Code For Information Interchange Мэдээлэл Солилцооны Америкийн Жишиг Код МСАЖКАСКИИ
CGI Common Gateway Interface Нийтлэг Гарцын Интерфэйс НГИ СиЖИ
CPU Central Processing Unit Төв Процессорын Байгууламж / Төв процессорын хэсэг / Төв Процессорын Нэгж ТПБ / ТПХ / ТПНСиПЮ
CSS Cascading Style Sheets Тохиргоот Загварын Хуудаснууд / Шаталсан Загварын Хуудаснууд / Цуварсан Загварын Хуудаснууд ТЗХ / ШЗХ / ЦЗХ СиЭсЭс
DTD Document Type Definition Баримтын Төрлийн Тодорхойлолт БТТ ДТД
FAQ Frequently Asked Question Байнга Тавьдаг Асуулт / Түгээмэл (Тогтмол) Тавьдаг АсуултБТА / ТТА ЭфЭйКю
FTP File Transfer Protocol Файл Дамжуулах Протокол ФДП ЭфТП
GIF Graphics Interchange Format График Солилцох Формат ГСФ ГИФ
HTML Hypertext Markup Language Гипербичвэрт Тэмдэглэгээт Хэл ГТХ ЭйчТМЛ
HTTP Hypertext Transfer Protocol Гипербичвэр Дамжуулах Протокол ГДП ЭйчТТП
IP Internet Protocol Интернэт Протокол ИП АйП
JPEG Joint Photographic Experts Group Гэрэл Зургийн Мэргэжилтнүүдийн Хамтарсан Бүлэг ГЗМХБ ЖПЕГ
LAN  Local Area Network Дотоод Сүлжээ ДС ЛАН
SQL Query Language Асуулгын Хэл / Асуулга Тодорхойлох Хэл / Лавламжийн хэлАХ / АТХ / ЛХ ЭсКүЛ
TCP Transmission Control Protocol Дамжуулалт Хянах Протокал ДХП ТиСП
URL Uniform Resource Locator Хэлбэржсэн Нөөц Заагч ХНЗЮүРЛ
WYSIWYG What You See Is What You Get Дэлгэц Дээр Харагдаж Байгаагаараа Хэвлэгдэх / Чи Юу Харж Байна Яг Түүнийгээ Авна / Дэлгэц дээр харагдаж байгаагаар хийгдэхДДХБХ / ЧЮХБЯТА / ДДХБХ ВЮСИВЮГ
XMLExtensible Markup Language Өргөтгөж Болох Тэмдэглэгээт Хэл ӨБТХЭксМЛ
PDS
Public Domain Software
Нийтийн домэйн програм хангамж
НДП
ПиДЭс
BSD
Berkeley Software Distribution
Берклейн Програм хангамжийн Түгээлт
БПхТ
БиЭсД
GNU
GNU's Not Unix
ГНУ нь Юникс биш
ГНУ
FOSS
Free and Open-Source software
Чөлөөт ба Нээлттэй эхийн програм  хангамжЧНэПх

ФОСС
GPL
General Public License
Олон нийтийн лиценз / Нийтийн дундын лиценз
ОНЛ / НДЛ
ЖиПЛ
LGPL

Library GPL / Lesser GPL
Програмын сангийн GPL лиценз / Зөөлрүүлсэн GPL лиценз


CVS
Concurrent Versions System
Зэрэгцэх хувилбарын систем
ЗХС
СиВЭс
SVN
Subversion
Салбар хувилбарын систем
СХС
СиВН
...




Бид монгол хэлээрээ баяжуулж өргөтгөх агуулгадаа ямар зарчим баримтлах вэ?
Та нарт баримталж байгаа зарчим байна уу? Хуваалцаач ?
Залуусаа санаа оноогоо хэлээрэй, холбоосоо хийгээрэй.

Comments

Anonymous said…
Дэлгэрэнгүй үед нь орчуулаад товчилсон үед нь тэр чигээр аваад явсан дээр гэж бодож байна.
Цэцболдоо эхний явуулсан коммент чинь мэйлээр ирчхэж баярлалаа. Би Гүүгл док-оос баримтаа шууд паблиш хийхэд алдаа гараад түүнийг тохируулж байхад ирсэн юм шиг байна. Би бас чамтай санал нэг байгаа ч нийтлэх бичвэр хуудсанд баримт бичигт дандаа тийм байдлаар хийх нь надаа таалагдахгүй байгаа юм. Програм хангамжийг нутагшуулах ганц нэг мөр бичвэрт бол одоогоор тэгж авахаас өөр аргагүй байна л даа. Цаашдаа бол яах вэ гэдгийг бид бас харж байх нь зүйтэй юм бол уу үгүй юм бол уу :-)
Anonymous said…
уг нь ч тийм л дээ. хэрвээ тэр талаас нь бодвол дандаа эхний үсгээр аваад явсан нь дээр байх гэж бодож байна. гэхдээ заавал урт нь англитайгаа адилхан байх шаардлагагүй байх.

Олон уншигдсан

Хөдөө талын үзэсгэлэн "Монгол бичгээр"

Монгол, Живхтэй жаал хүүгийн бичсэн хэд хэдэн бичлэгийг уншиж байснаа гэнэт урам орж бараг арван долоо найман жилийн өмнө хэрэглэж байсан хайрцаг дүүрэн цаас бичгээ уудалж эхэлтэл миний хувьд эрдэнэс болох сайхан зүйлүүд гарч ирлээ. Ерээд оны эхэнд монгол бичгийн бичвэр бичих СУДАР нэртэй програмыг хийх гэж оролдож байхдаа монгол бичгийн фонтын загвар болгох гээд Т. Дашцэдэн (МУИС) багшаар бичүүлж авсан хуудаснууд байна. Үүнийг би бүүр сканердаж байгаад хүнд үзүүлмээр санагдлаа. Харин кириллээр бичсэн хувилбарыг Гүүгл-ээр хайвал олон сайтаас уншиж болох болжээ. Монгол бичиг сурч буюу хүнд унших өгүүллэгийн нэг нь болох болтугай.  Д.Нацагдорж : Хөдөө талын үзэсгэлэн Хөдөө талын зэрэглээ мяралзан жирвэгнэхийн дунд хэдэн өндөр юм сүүмэлзэн үзэгдэх нь харь газрын аяны хүний нүдэнд яахин даруй танигдана. Хурдлан довтлох уурын тэрэгний өмнөөс намрын салхи хүчтэй үлээхэд хоёр нүдэнд нулимс гялтганан холын барааг харж ядна. Өвгөн жолооч ухасхийх, хийг нэмэхэд дөрвөн хүрд чө...

Шувуун саарал

Саяхан интернэтээр сонин(Өдрийн сонин) уншиж байгаад Дамдин багшийн тухай “ Англи хэлний Дамдин ” гэсэн гарчигтай сайхан өгүүлэл уншсан юм. Багшийн орчуулгын ажлын талаар бичсэн байсан нь сонирхол татаад интернэтээр Д.Нацагдоржын “Шувуун саарал” -ыг хайтал шууд л 2006 онд сонин дээр хэвлүүлсэн орчуулга нь mongolnews.mn вэб хуудсны холбоосоор дороо гараад ирлээ. Багшийн орчуулгыг  олзуурхаад монгол хэлээр бичсэнтэй нь хамт дээр нь монгол бичгээ сурч байгаа танд зориулаад монгол бичигтэй нь хамт тэмдэглэл дээрээ  тавилаа. (Монгол бичгээр бичиж явуулсан найз охиндоо баярлалаа. ;-) ) .   Enjoy reading. Д.Нацагдорж Шувуун саарал (1) Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нь холоос үзэхэд сонин. Хэдэн жижигхэн юм түүний дунд сүүмэлзэх нь яахин даруй танигдана. Уудам газар дураар сэлгүүцэх хээр хөдөөгийн цэнгэл, хурдан морины яралзан ирэх эр хүний бахдал, ойртон үзвэл, хэдэн залуус морь тарлаж байна. (2) Сүрэнхүү саарал морины амыг арайхан тогтоож, овооны дэр...

Бичгийн тиг

Гэртээ очоод аав ээж, ах дүү, найз нөхөд, хамт ажиллаж байсан багш нартаа гаа уулзаж учрах нь үнэхээр сайхан байлаа. Үүний зэрэгцээ манай миний сургууль гэж дуудах дуртай их сургуулиараа өдөр бүр л орж гарсаар найз нөхөд багш нарынхаа хийж бүтээсэн янз янзын шинэ сайхан зүйлийг сонсож мэдээд баярлаж хөөрөөд цаг хугацаа өнгөрөхийг ч мэдсэнгүй. Сүүлийн хэдэн сар интернетээр найз залуучууд маань монгол бичгийн фонтыг хөгжүүлэх, вэб фонт бүтээх, түүний хэрэглээг нэмэгдүүлэх талаар санаа тавьж хичээнгүйлэн ажил өрнүүлж байгааг таних мэдэх багш нартаа дуулгаж бас тэдний зүгээс хамтран ажиллаа ч гэж хүслээ. Хэдэн жилийн өмнө МУИС-ын Монгол хэл соёлын сургуулийн эх хэлний судалгааны төвд хэрэгжсэн ЮНИСКО-гийн төсөл ажлын нэг хэсэг болох ( зурлага дээр суурилж ) монгол бичгийн фонт бүтээгдсэн ийг мэдэж байсан тул эх сурвалжийг асууж лавлаад, хэрэглэж байгаа аргын нь тодруулав.  Энэ зурган дээр үзүүлэх зүүн гар талын дөрвөн фонтыг зурлага дээр түшиглээд бэлдэж англи үсгийн га...

Домог

Монгол бичгийн үүсэл гаралтай холбоо бүхий хоёр зүйлийн домгийг найз багш Мөнх-Учирал маань монгол бичгээр бичиж өгсөн юм(ОпенМН зориулж). Энэ бичвэрийн фонт нь их сайхан, зурлага дээр суурилсан глипс (glyphs) байх, МУИС-ийн Монгол хэл соёлын сургуулийн эх бичиг судлалын тэнхимд (Жамянсүрэн) глипс (glyphs)-ыг зурж бүтээсэн байх гэж бодож байна. Үүнийг Монгол бичгээ сурч, дэлгэрүүлж байгаа залуустаа уншуулахаар орууллаа. Домгийн тухай Гүүгл ахаасаа лавлахад бас ч их зүйл интернэтэд байна аа. Нэг нь “Хэдэргэний домог” хэмээдэг, XVIII зууны үед Равжамба Данзандагвын зохиосон “Зүрхэн толтын тайлбар огторгуйн маани” хэмээх хэл зүйн бичигт гардаг “... Зая Бандид (Саж Бандид Гунгаажалцан) Монгол улсад аль үсгээр туслах болох хэмээн шөнө тугдам барьж эрт манагар бэлэглэхүйд нэгэн эхнэр хүн мөрөн дээрээ хэдрэгэ модыг тавьж ирээд мөргөвөөс, тэрхүү бэлгээр Монгол улсын үсгийг хэдрэгэний дүрсээр эр, эм, эрс гурваар, чанга хийгээд хөндий ба саармаг гурваар зохиосон болой” гэсэн домог юм. Энд өг...

Програмын нэр монголоор

Залуусаа, програмыг нутагшуулахад энэ олон нэрийг яаж бичвэл зүйтэй вэ? Empathy -г Үбүнтүнд эгшин зуур зурвас илгээгч клиентээр өгөгдмөл болгодог. Empathy -гаар та AIM, Gadu-Gadu, Google Talk, GroupWise, ICQ, IRC, Jabber, MSN, Napster, Salut, Sametime, QQ, ба Yahoo хэрэглэгчидтэй ярьж чадахаас гадна ганц цонхонд өөрийн бүх найзуудыг жагсаана. Empathy is the default instant messenger client in Ubuntu. With Empathy you can talk to people who use AIM, Gadu-Gadu, Google Talk, GroupWise, ICQ, IRC, Jabber, MSN, Napster, Salut, Sametime, QQ, and Yahoo, and list all your buddies in a single window. Жишээ нь бид Ubuntu=Үбүнтү, Openoffice.org=Оренофис.орг, Firefox=Галт үнэг, Joomla=Жуумло, Google=Гүүгли, Thunderbird(Цахилах шувуу) гэсэн нэрээр хэрэглээд байгаа. Одоогоор энд тэнд янз янзаар бичээд байгаа байх. Би сая дээрх орчуулгыг launchpad(Өрнүүлэх талбар) дээр хийж байсан аа гэнэт нэг сайн санаат нь (volunteer) зөвхөн програмын нэрийг Монголоор зөв бичихэд зориулсан онлайн товъёог...

Хоёр дахь тайлбар “MVS, NNBSP”

Монгол бичгээр бичвэрийг компьютерт дүрслэхэд тодорхой үүрэг хүлээх  функционал кодууд юникодод орсон байгаа. Энэ кодуудыг зөв хэрэглэснээр бичвэрийг  байх ёстой дүр зургаар нь харах нөхцөл зөв бүрдэхээс гадна хурааж шахах аргаар хадгалсан хэл зүйн корпус болон өгөгдлийн санг бэлтгэхэд хүртэл ашиг тусаа үзүүлнэ. Энэ функционал кодуудаас MVS (Mongolian vowel separator) монгол эгшиг тусгаарлагч , NNBSP (Narrow no-break space) тасрахгүй богино зайг    яаж хэрэглэх талаар товчхон өгүүлье. Монгол эгшиг тусгаарлагч зөвхөн үгийн төгсгөлд бичих орхиц “а”, “э” үсгийн өмнө орж ирэх бөгөөд ижил галигтай дүр нь өөр хоёр үгийг ялгаж бичих үед хэрэглэнэ. Жишээ нь ...н_а, ...х_а, ...г_а, ...м_а, ...л_а, ...с_а, ...ж_а  төгсгөлтэй үгийг эгшиг тусгаарлагчтай байвал яаж бичих үү тусгаарлагч байхгүй бол яаж бичих вэ гэдгийг харьцуулан харуулж байна. Тасрахгүй богино зайг Монгол бичгийн үгийн дагаврыг үгээс салгахгүй байх зорилготой. Өнгөн талаасаа харахад ердийн сул зай мэт б...

Галиг (transliteration)

 Монгол бичгийг компьютерт галиглахыг олон аргаар шийдэх гэж оролдсоныг янз янзын баримтыг уншиж сурвалжилсны үндсэн дээр гаргаж ирлээ. Эндүү ташаа зүйл байвал бичээрэй. Энэхүү хүснэгтийг дараах холбоосоор ороод  харьцуулж үзэхэд галиглах  мөн гараас оруулах төрөл бүрийн санаа оноог гаргах боломжтой  байж магад. Олуулаа хэлэлцвэл илүү зөв  хувилбарыг олох нь магадлал өндөртэй байх болов уу гэж бодлоо. Олон янзын галиглах саналуудыг  харьцуулсан хүснэгтийг галиг файл    аас үзэж болно. Виндовз 7 дээр гараас яаж оруулсныг хэн нэг нь бичээд өгвөл хүснэгтэд нэмээд оруулъя. Монгол бичгийн галигийг шийдвэрлэх талаар монгол, өвөр монголын хэлний мэргэжилтнүүдийн болон стандартын газруудын хамтарсан хурлаар гаргасан баримт бичгийг олон улсын стандартад танилцуулсан баримт бичгийг ISO/TC 46/WG 3 № ?   уншиж болно. (Интернетээс хайж олсон бөгөөд ямар үр дүнд хүрснийг баримтаар сурвалжилж байна. Энэ баримтад дугаар оноосон байх ёстой бөгөөд тэ...